Alymlar Yeriň tebigy emeli hemrasy Aýa uçuş wagtynda adamlar gaçybatalga hökmünde ulanyp boljak ýerasty gowaklaryň subutnamalaryny tapdylar. Aýyň ýerüsti çukurlardan gelip çykýan ýerasty kanallary öz içine alyp biljekdigi baradaky pikir 50 ýyldan gowrak wagt bäri jedel edilýär.
Aýyň düýbüni gurmak üçin ýeterlik uly gowaklar bolup biler.
Aý üstündäki käbir çukurlar esasy lava turbalarynyň çökmegi netijesinde emele geldi diýip pikir edilýär. Grounderasty gowaklary hödürleýän açylmadyk lava turbalarynyň bardygyny ýa-da ýokdugy entek belli bolmasa-da, şu wagta çenli 200-den gowrak çukur tapyldy.
Italiýanyň Trento uniwersitetinde Leonardo Karreriň ýolbaşçylygyndaky täze gözleg, Aýyň iň çuň çukury, takmynan 100 metr radiusy bolan Mare Tranquillitatis çukuryny derňemegi dowam etdirýär. Aý gözleg orbiterinden (LRO) radar maglumatlaryna görä, ýerasty gowak kanallary Aýyň açyk çukuryndan gelip çykýar öýdülýär.
2022-nji ýylda LRO-nyň maglumatlary alymlaryň Aýyň takmynan 200 çukur ýerleşdirýändigi barada netijä geldi, adam üçin amatly temperatura hödürleýär. NASA-nyň habaryna görä, çukurlar elmydama 17 ° C töwereginde aýlanýar, Aýyň dowamynda ýerüsti temperatura 127 ° C bilen -173 ° C arasynda üýtgäp biler.
Gözleg topary, LRO maglumatlarynda çukuryň günbatar tarapyndan radar ýagtylygynyň ýokarlanandygyny anyklap, radar şekillerine esaslanýan simulýasiýalary ulandy. Tebigat astronomiýasynda neşir edilen gözlegde, gowaklaryň ýer astynda 130 metrden 170 metre çenli, uzynlygy 80 metr we ini 45 metr bolup biljekdigi çaklanylýar.
Gözlegçiler, LRO tarapyndan ýüze çykarylan ähli aý çukurlarynyň interýerlerini çözmek üçin radar orbitasy datçikleri Aý orbitasyna ýerleşdirilse, işleriniň hasam giňeldiljekdigini öňe sürýärler.
Makalada: «knownhli belli Aý çukurlaryny hemmetaraplaýyn gözden geçirmek, ýerasty Aý gözlegleri üçin iň geljegi uly nokatlary kesgitlemäge we kosmiki radiasiýadan goralýan şertlerde we durnukly temperatura bilen işleýän adam bazalaryny döretmek mümkinçiligi barada maglumat bermäge mümkinçilik berer» -diýdi.
