BMGÖM bilen «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň «Türkmenistanda pudagara elektron maglumat alyş-çalşygynyň synag ulgamynyň durmuşa geçirilmegini öňe sürmek» atly taslamasynyň çäklerinde döwlet edaralarynyň arasynda maglumatlaryň alyş-çalşygyny çaltlandyrmaga we ygtybarlylygyny gowulandyrmaga ýardam etjek X-Road platformasyny ornaşdyrmak boýunça işler alnyp barylýar.
X-Road näme we nähili işleýär?
X-Road, dürli edaralaryň arasynda maglumatlary paýlaşmagy üpjün edýän merkezleşdirilmedik maglumat alyş-çalyş infrastrukturasydyr. Ilkinji gezek 2001-nji ýylda Estoniýada işlenip düzülen X-Road 2016-njy ýylda MIT ygtyýarnamasy bilen neşir edildi we halkara hyzmatdaşlygyna ýol açdy.
Esasy maksady; Adaty interfeýs arkaly dürli maglumat ulgamlary tarapyndan maglumatlaryň öndürilmegini we sarp edilmegini aňsatlaşdyrmak, şeýlelik bilen amallary çaltlaşdyrmak we çykdajylary azaltmak.
Nähili işleýär?
X-Road açyk çeşme infrastrukturasydyr we şu ýagdaýda işleýär:
Maglumatlary paýlaşmak prosesi:
- Çeşme we maksatlaýyn ulgamlar: Guramalar X-Road-da hasaba alyndy.
- Ygtybarly tanamak: SSL şahadatnamalary we sanly gollar ulanylýar.
- Maglumat geçirmek: Islegler şifrlenen görnüşde iberilýär, olara diňe ygtyýarly taraplar girip biler.
X-Road, edaralaryň arasynda maglumatlary paýlaşmagy üpjün edýän we standartlaşdyrýan möhüm infrastruktura çözgüdidir. Aýratyn hem sanly döwlet (e Döwlet) programmalarynda möhümdir.
