“Metaverse” soňky döwürde “Facebook” -yň baş direktory Mark Zukerbergiň aýdanlary bilen her kimiň gün tertibine geldi. Onda tehnologiýa dünýäsini tersine öwüren Metaverse näme? Geliň bilelikde Molatik bolalyň …
Metaverse näme?
“Blockchain” tehnologiýasynyň kömegi bilen 3D wirtual älemlerde ýa-da internete birigip bilýän enjamlar bilen has ýönekeý programmalarda bolmak we hakyky durmuşda bolşy ýaly ol ýerde söwda işleri bilen meşgullanmak gaty aňsat boldy. Bu taslamalara bolan gyzyklanmanyň artmagy bilen, metavers taslamalar soňky aýlarda kripto dünýäsinde iň köp girdeji gazananlaryň arasynda. Metaverse oýunlar we platformalar barha köp ulanyjyny özüne çekýär.
Metaverse nämäni aňladýar?
Iňlis sözleriniň «meta» we «älem» sözleriniň utgaşmasy bolan Metaverse düşünjesi, türk dilinde «wirtual älem» ýa-da «beýleki älem» hökmünde bellidir. 1992-nji ýylda Neal Stivensonyň “Gar heläkçiligi” atly kiberpunk romanynda ilkinji gezek agzalan bu düşünje romanda adamlaryň wirtual hakykat äýnegi we süýümli optiki tor ulanyp bilýän sanly giňişligini suratlandyrdy. Kripto pul dünýäsi bu düşünjäni başga bir ölçege alyp, oňa täze many berdi.
Bize näme garaşýar?
“Metaverse” -iň işlemegi üçin sansyz täze tehnologiýalar, teswirnamalar, kompaniýalar, innowasiýalar we açyşlar zerur bolar we Metaverse-den öňki we Metaverse-den göni bolmaz. Has dogrusy, dürli önümler, hyzmatlar we mümkinçilikler birleşip, birleşdirilende wagtyň geçmegi bilen kem-kemden ýüze çykar, ýöne ýerine ýetirilmeli birnäçe möhüm elementleri göz öňünde tutmak peýdalydyr. Metaverse häzirki wagtda ýok infrastrukturany talap edýär. Internet bu tejribä ýakyn bir zat üçin döredilmänsoň, faýllary bir kompýuterden beýlekisine paýlaşmak üçin döredildi.
“Metaverse” wideo konferensiýa we wideo oýunlarynyň hödürleýän zatlaryndan has ýokary zady we ýokary sazlaşykly infrastrukturany talap edýär. Wideo söhbetdeşlik programmalarynyň köpüsi onlarça adama biri-biri bilen gürleşmäge mümkinçilik berýär. Hundredsüzlerçe adama ýetýän bir ýagdaý bar bolsa, iki taraplaýyn paýlaşmagyň ýerine birnäçe adamyň göni ýaýlym şekili tomaşaçylara ýetirilýär.
Metaverse düşünjesiniň taryhy
1992-nji ýylda Neal Stivensonyň “Gar heläkçiligi” atly kibernetik romanynda ilkinji gezek eşiden metaverse düşünjesi, cryptocurrency dünýäsinde giňden tanaldy. Frequygy-ýygydan eşidýän metaverse düşünjämiziň kripto pul dünýäsi bilen täze ölçege geçendigine garamazdan, gelip çykyşy hakykatdanam has yza gaýdýar.
Mysal üçin, 2003-nji ýylda çykan “Ikinji durmuş” oýny, wirtual dünýäde adamlaryň öz awatarlary bilen ýaşaýan ikinji dünýäsi bolup, 2013-nji ýylda bir milliondan gowrak ulanyja ýetdi. “Second Life” bu aýratynlyk bilen ilkinji metavers oýun hökmünde kesgitlenýär.
Taryhda iň meşhur wideo oýunlarynyň biri bolan Minecraft, meşhur metaverse oýunlarynyň biridir. 2006-njy ýylda çykan “Roblox” -y meşhur metaverse oýunlarynyň arasynda sanap bolar.
Häzirki wagtda şuňa meňzeş oýunlar blokchende has ösen gurluşa ýetýär we kriptografik walýutalaryň goldawy bilen özlerinde dünýä we maliýe gurluşyny hödürleýär.
Häzirki wagtda iň meşhur Metaverse oýunlary
İň meşhur metaverse oýunlary “Axie Infinity” (AXS), “Decentraland” (MANA), “MyNeighborAlice” (ALICE), “Sandbox” (SAND), “Alien Worlds” (TLM) we Bloktopia (BLOK).
“Axie Infinity” (AXS)
“Axie Infinity” oýunçylara degişli we dolandyrylýan blokirleme esasly söweş oýny “Pokemon” we “Tamagotchi” tarapyndan ylhamlanýar. AXS oýunçylara dürli görnüşleri alyp bilýän “Axies” diýlip atlandyrylýan jandarlary ýygnamaga, täzelemäge, söweşmäge we söwda etmäge mümkinçilik berýär. “Play-to-win” atly oýun modeli bolan “Axie Infinity” oýunçylara hezil oýun tejribesi bilen pul gazanmaga mümkinçilik berýär. Oýunçylar Ethereumda döredilen AXS belliklerini biresalarda pul görnüşine öwrüp bilerler. “Axie Infinity” güýçli jemgyýeti we beýik üstünligi sebäpli,sosial ulgam we işewürlik platformasy hökmünde hem işleýär.
“Decentraland” (MANA)
“Decentraland” 90,601 posylkadan ybarat 3D metavers platforma. “Ethereum” ulgamynda işleýän “Decentraland” -da ulanyjylar NFT görnüşinde wirtual häsiýetleri satyn alyp ýa-da satyp bilerler ýa-da LAND atly bu häsiýetlerde öz dünýäsini gurup bilerler. Muny ERC-20 nyşany MANA bilen edýärler.
“MyNeighborAlice”
Awatarlar. ALICE nyşany MNA ekosistemasynda uly baýrak gazanmak üçin hem ulanylyp bilner we Mundan başga-da, bellik eýeleriniň ösüş we ösüş etaplarynda merkezleşdirilmedik dolandyryş işine gatnaşmaga hukugy bar.
Sandbox (SAND)
“Pixowl” kompaniýasy tarapyndan döredilen “Sandbox” adaty oýunlardan düýpgöter tapawutlanýar. “Sandbox” oýnaýja suw we gum ýaly dürli çeşmeleri ulanyp, bir älemde öz älemini döretmäge mümkinçilik berýän metavers oýun. Bu älem giňelip barýarka we ýer bölekleriniň gymmaty artyp biler, şeýle hem oýunçylar isleseler bu ýeri satyp ýa-da kärendesine alyp bilerler.
“Sandbox” -da oýunçylar öz eýeçiligindäki ýerlerde öz oýun tejribelerini döredip, satyp we ERC-20 belgisi bolan SAND nyşany arkaly ulanyp bilerler.
“Alien Worlds” (TLM)
“DeFi metaverse blockchain” -e esaslanýan “Alien Worlds” (TLM) hemmeler üçin mugt. Magdan gazyp almak usuly bilen Trilium (TLM) belgilerini gazanyp boljak we her bir gazuwda NFT oýun kartoçkasyny bermäge mümkinçilik berýän bu metavers oýun, nemes işläp düzüjileri Dacoco tarapyndan 2020-nji ýylda işlenip düzüldi.
Bloktopiýa (BLOK)
Metaverse älemi üçin döredilen taslamalaryň biri bolan “Blockchain” esasly “Bloktopia” oýny, 21 million Bitcoin üpjünçiliginden ruhlanan 21 gatly wirtual gök bina. Ulanyjy tejribesi we wizual meýdanlar üçin tehnologiýadan uly peýdalanyp, Bloktopia has ýokary hilli wizual we dürli tejribe bilen çäreleri amala aşyrmaga mümkinçilik berýär.
“Polygon” ulgamy bilen işleýän Bloktopiýada NFT gozgalmaýan emlägi satyn almak, satmak ýa-da kärendesine almak bilen, BLOK belgilerini gazanyp, bu bellikleri ýiti pullara öwrüp bolýar. BLOK eýeleri mahabat girdejisiniň paýyny Bloktopiýanyň söwda hyzmatdaşlaryndan alýarlar.
Metaverse Coinleri
Coinecko-nyň maglumatlaryna görä, bazar kapitalizasiýasy boýunça iň meşhur 15 teňňäniň arasynda Axie Infinity (AXS), The Sandbox (SAND), Decentraland (MANA), Enjin Coin (ENJ), Illuvium (ILV), UFO Oýun (UFO) , “Render Token”, RNDR (ATLAS),Mobox (MBOX), Vulcan Forged (PYR), Yield Guild Games (YGG), RMRK (RMRK), StarLink (STARL), DeFi Kingdoms (JEWEL), Wilder World (WILD) ve Star Atlas (ATLAS) yer alyar.
