Microsoft PowerPoint-iň nädip döredilendigi we programmanyň irki wersiýalarynda haýsy aýratynlyklaryň bardygy barada bilmek gyzykly bolsa gerek.
Slaýdlary görkezmegiň ilkinji tehnologiýalary bize eýýäm bellidir: tekst, infografika we suratlar bilen tanyşdyryşlar Microsoft PowerPoint-i oýlap tapmazyndan has öň ýüze çykdy. Emma materiallary taýýarlamak köp wagt we güýji talap etdi. Hatda ýönekeý tekst slaýdlary-da amatly bolup galdy — amatly grafiki redaktor döredilýänçä, iş awtomatizasiýasynyň zerurlygynyň näme üçin ýiti bolandygyny we prezentasiýalary döretmek üçin ilkinji programmalaryň nähili ösendigini öwreneliň.
Reňkli suratly slaýdlary döretmek geçen asyryň ikinji ýarymynda mümkin boldy — adaty tipografiki usullar bilen bu proses köp zähmet talap edýärdi we suratkeşleriň işini talap edýärdi. Has ýönekeý we arzan alternatiwa — gara we ak tekst slaýdlary bardy. Ýöne bular köplenç kärhanalar üçin gymmat düşýärdi.
Näme üçin PowerPoint gerekdi?
Talyplaryň leksiýalary we resmi däl wakalar üçin, golýazma bellikleri proýektorda görkezilip bilner. Bu usul korporatiw çykyşlar üçin amatly däldi. Bir tarapdan, gowy täsir galdyrmak üçin köp çylşyrymly maglumatlary diňleýjilere ýetirmek zerur boldy. Okalýan şrift, düşnükli diagrammalar we grafika möhümdi. Şonuň üçin slaýdlar çap edildi. Ýazuw maşynlarynyň esasynda harplary çap etmek üçin şar şekilli element bardy. Şrift üýtgedilmeli bolsa, bu detal hem üýtgedilmeli. Işgärler slaýdlaryň mazmunyny ara alyp maslahatlaşdylar we zerur teksti el bilen ýazdylar. Soňra bu ýazgy ýazuw maşyny bilen işleýän kömekçä gowşuryldy — ony nädip ulanmalydygyny hemmeler bilmeýärdi. Suratlar aýratyn çekilmelidi. Ahyrynda, slaýdlaryň özi ýörite enjamyň kömegi bilen ýasaldy: kodoskopa kagyzlar däl-de, dury kesilen plastinalar ýüklendi. Tanyşdyryşlara taýýarlyk tutuş bir adam toparyndan köp wagt aldy. Slaýdlar üçin halkara standartyň bardygyny aýdyp bilersiňiz. Slaýdlar üçin halkara standartyň bardygyny aýdyp bilersiňiz.
Bu hadysa, telekommunikasiýa kompaniýasynda işleýän we iş saparlary wagtynda “Powerpoint”-iň geljekki döredijisi Robert Gaskins tarapyndan bellendi. Tanyşdyryşlar Gaskinsiň çagalygyndan bäri durmuşynyň bir bölegi: kakasy kameralary, proýektorlary we degişli hünär enjamlaryny satdy. Gaskinsiň uniwersitetde edebiýaty öwrenendigi, ýöne diplom işini hiç wagt goramandygy gyzykly zat: kompýuter ylymlary bilen gyzyklandy we Kremniý jülgesine göçdi. Bu tehnologiýa henizem iş wagtyny tygşytlamaga kömek etmedi, ýöne ýokary hilli slaýdlary döretmäge mümkinçilik berdi. Ilkibaşda Gaskins we kärdeşleri bu ulgamy öz zerurlyklary üçin döretdiler, ýöne beýleki işgärler we ýolbaşçylar oňa gyzyklanma bildirip başladylar. Şeýle-de bolsa, bu oýlap tapyş bize mälim bolan programmanyň prototipine öwrülmedi — PowerPoint-iň ilkinji wersiýalary şahsy kompýuterleriň peýda bolmagy bilen soň döredildi.
PowerPoint bazara nähili çykdy?
Ilkinji kompýuterler segseninji ýyllaryň başynda öndürilip başlandy. Grafiki interfeýs we soňra olar üçin programma üpjünçiligi “Forethought” tarapyndan döredildi. Robert Gaskins onuň bilen 1983-nji ýylda hyzmatdaşlyga başlady: bu onuň üçin uly programma önümleriniň ösüşini dolandyrmakdaky ilkinji tejribesi boldy. Häzirki zaman internet mümkinçilikleri bilen, potensial alyjylardan isleýän zatlaryny sorap bilersiňiz, dürli prototipleri görkezip bilersiňiz we çalt seslenme alyp bilersiňiz. Kyrk ýyl ozal bu proses has uzaga çekdi. Emma, Gaskins uzak wagtlap grafiki redaktor döretmek barada pikir edip ýörkä, kolleksiýasynda dürli kompaniýalardan köp sanly slaýd bar. Olaryň derňewi, PowerPoint-de ulanyjynyň nämä mätäçdigine düşünmäge kömek etdi, 80-nji ýyllarda Mac platformasynyň görnüşi: hut şu enjam üçin ilkinji PowerPoint emele geldi. Grafika çal we ak reňkli, Gaskins programmist Dennis Ostin bilen bilelikde slaýdlary döretmek üçin grafiki redaktory döretdi. Ösmegi üçin üç ýyl gerek boldy. Ilkibaşda önüm “Presenter” ýa-da “SlideMaker” diýlip atlandyryljakdy, ýöne ahyrynda “PowerPoint”-de saklandylar. Programma “Mac” platformasy üçin işlenip düzüldi we diňe wagtyň geçmegi bilen Windows üçin uýgunlaşdyryldy: başda Windows grafika döretmek we şriftler bilen işlemek üçin ýeterlik mümkinçiliklere eýe däldi.
Funksiýany ösdürmekde Gaskins we Austin şol döwrüň kompýuterleriniň mümkinçilikleri bilen çäklenýärdi. Slaýdlar gollanma çyzyklary bilen deňleşdirilip bilinjek ýönekeý şekilleri ulanyp, ak we ak reňkde bolmalydy. Ýöne meýilleşdirilişi ýaly, MS PowerPoint-iň maksatlarynyň biri tipografika bilen doly hukukly iş. Programmanyň birinji wersiýasy 1987-nji ýylyň aprelinde çykdy we satuwdan dört günüň içinde 10 müň nusga satyldy. Köp ulanyjy hatda täze grafika redaktoryny ulanmak üçin Mac-a geçdiler: awtomatlaşdyrylan gurallara zerurlyk gaty uludy. Täze önümiň maksatly diňleýjisi ýylda ortaça ýüz slaýd öndürýän birnäçe million yzygiderli alyp baryjylary öz içine aldy. Dürli şriftler, defisler, sözbaşylar we aşaky ýazgyly owadan tekst monohrom slaýdlaryň iň möhüm bölegi boldy.
Ilkinji programma nähilidi?
PowerPoint-iň döredilişiniň taryhyna, haýsy funksiýalara we interfeýsine göz aýlalyň. Menýu ulgamy häzirki ýagdaýy bilen meňzeşdi — emma has ýönekeý. Dizaýnda çyzgy ýa-da gara şekiller ulanylýardy. Çäklendirilen grafika mümkinçilikleri bilen tekste ünsi jemländigi geň däldir. Programma tekst blokynyň düşünjesini hödürledi; Stilleriň ulanylmagy, ähli slaýdlarda sözbaşylaryň, aşaky sözbaşylaryň we sanawlaryň birmeňzeş dizaýnyny saklamak üçin elýeterli boldy. Ahyrynda şriftleri, tekstiň deňleşdirilmegini we setir aralygyny üýtgetmek mümkin boldy. Bu tipografiki mümkinçilikler slaýd dizaýnyny indiki derejä çykardy. Tekst bilen işlemek üçin gurallar ýazuw maşynynyň mümkinçiliklerinden ep-esli ýokarydy: diňe şrifti üýtgetmek çylşyrymly işdi.
Ýene bir gyzykly aýratynlyk, başga bir redaktoryň — MacDraw-da çekilen ak we ak suratlaryň goýulmagydyr.
Suratlar häzirki zaman grafikamyz ýaly täsirli däldi. Olary slaýdyň içine goýup bolýar, ýerleşişini we ululygyny üýtgedýär. Ahyrynda ilkinji PowerPoint slaýdlary sortlamak funksiýasyna eýe boldy. Slaýdlary pozup, göçürip we täzeden tertipläp bolar ýaly mümkiçilikler döredi. Bu 80-nji ýyllarda ulanyjylary gyzyklandyrýan möhüm aýratynlykdy.
PowerPoint nähili ösdi?
Programmanyň birinji wersiýasy işlenip düzülende, “Apple” oňa maýa goýdy. Häzirki wagtda PowerPoint Microsoft-a degişlidir. Programma çykandan soň gaty meşhur boldy we köp iri kompaniýalar, şol sanda Xerox bilen gyzyklandy. Emma ösüş ahyrsoňy Microsoft-a 14 million dollara satyldy. Programmanyň indiki wersiýasy 1990-njy ýylda Windows-da çykdy we eýýäm reňkli boldy PowerPoint öz reňklerini düzmek mümkinçiliginden başga-da, ulanmak üçin maslahat berilýän reňkli palitralary hem öz içine alýardy.
Gara we ak slaýdlar kodoskoplar üçin niýetlenen bolsa, reňkli slaýdlar ýokary proýektorlar üçin niýetlenendir. Ozal reňk grafikasy hünärmenler tarapyndan döredilipdi we PowerPoint adaty ulanyjylara — işgärlere we kompaniýanyň ýolbaşçylaryna bu mümkinçilikleri açýardy.
Slaýdlaryň üstündäki proýektorda ulanmak üçin dury filmde döretmek meselesi hem çözüldi. Häzirki wagtda bu programmada “Genigraphics-a iber” opsiýasy bar — hyzmatdaş kompaniýa elektron düzülişlere esaslanýan slaýdlary öndürmek bilen meşgullandy. Şeýlelik bilen owadan kompýuter slaýdlaryny döretmek islendik kompýuter ulanyjysyna elýeterli boldy.
Programmanyň indiki wersiýalarynda grafika gowulandy we göni slaýdlary monitordan proýektirlemek mümkin boldy. “PowerPoint” şu güne çenli gülläp ösýär we kämilleşýär: animasiýa, çylşyrymly grafika, suratlardan fon aýyrmak, hatda slaýd dizaýnynda emeli intellektiň kömegi bar.
Tirkeş Saparow,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
