Gopuz — iň gadymy we giňden ýaýran saz guraly bolup, ol gadymy türki sözlerden gelip çykyp, gop – belent, uz – owaz diýen manyny aňladýar.
Halkymyzyň arasynda gopuz, esasan, gyzlaryň saz guraly hasaplanýar. Ol dünýäniň 200-den gowrak halkynyň milli saz guraly bolup, her halkda dürlüçe atlandyrylýar. Irki döwürlerde gopuz Norwegiýada haýwanlaryň süňkünden ýasalypdyr. Germaniýada we Awstriýada bu saz guraly agaçdan ýasalypdyr. Türkmen ussalary gopuzy arassa demirden ýasapdyrlar. Türkmen gyzynyň her biriniň öz gopuzy bolupdyr. Gyzlar ony alaja baglap, mydama elýeter bolar ýaly, boýnundan asypdyrlar.
Gyzlar gaýma gaýanlarynda, keşde çekenlerinde, dynç alanlarynda gopuz çalypdyr. Gopuz ululy-kiçili görnüşde bolup, sesi belentli-pesli bolupdyr. Gopuz çep eliň bilen iki dişiň arasynda çalaja gysylyp saklanyp, sag eliň süýem barmagy bilen onuň diljagazyna kakylyp çalynýar. Gopuzdan agyz boşlugynyň, dodagyň, diliň kömegi bilen howa sorup çykarmagyň netijesinde owaz emele gelýär. Onuň gamyş gopuz, polat gopuz ýaly birnäçe görnüşi bardyr. 1990-njy ýylda Russiýanyň Ýakutsk şäherinde dünýädäki ýeke-täk Gopuz muzeýi açyldy. Muzeýde dünýäniň 52 ýurdundan jemlenen 2 müňden gowrak gopuz bar.
Oguljahan MAŞADOWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
