Milli Saglygy goraýyş institutynyň we Monpelýe uniwersitetiniň alymlar topary tarapyndan innowasion DNK nanoroboty döredildi. Ol mikroskopiki derejede işleýän we köp biologiki hem-de patologiki prosesler üçin möhüm bolan mehaniki güýçleri has içgin öwrenmäge mümkinçilik berer. Täze oýlap tapyş barada “Tebigat aragatnaşyklary” žurnalynda çap edildi. Adamyň öýjük mehaniki duýgurlygynyň işlemezligi, düwnük ýaly köp keseller bilen baglanyşyklydyr: patologiki öýjükler özleriniň mikrogurşawynyň mehaniki aýratynlyklaryny barlamak we yzygiderli uýgunlaşmak arkaly bedeniň içine göçýärler. Şeýle uýgunlaşma diňe käbir güýçleriň
öýjügiň sitoskeletine maglumat iberýän mehanoreseptorlar tarapyndan ýüze çykarylmagy sebäpli bolýar. Häzirki wagtda alymlaryň öýjügiň mehaniki duýgurlygyna gatnaşýan bu molekulýar mehanizmler baradaky bilimleri, şeýle-de ulanylýan az sanly tehnologiýalar henizem çäklidir. Indi ylmy barlag topary alternatiw çözgüt döretmek üçin DNK origami usulyny ulanýar. DNK molekulasyny gurluşyk materialy hökmünde ulanyp, öňünden kesgitlenen şekilde 3D nanostrukturany özbaşdak ýygnamaga mümkinçilik berýär. Soňky on ýylda bu usul nanotehnologiýa pudagynda möhüm ösüşlere itergi berdi. Täze robot üç sany origami DNK gurluşyndan ybaratdyr. Ol nanometr ölçegli bolup, adam öýjüginiň ululygyna laýyk gelýär. Bu, ilkinji gezek 1 pikonýuton, ýagny Nýutonyň trilliondan bir bölegi bilen 1 Nýutonyň tutawaja barmak basmagyň güýjüne laýyk gelýän güýji ulanmaga we dolandyrmaga mümkinçilik berýär. Adam tarapyndan döredilen DNK esasly öz-özüni ýygnaýan obýekt şeýle takyklyk bilen ilkinji gezek güýç ulanyp biler.
Gülsoltan KURBANBAÝEWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
