“Güneşli miwe” hasaplanýan hurma diňe bir özüniň süýji tagamy bilen däl, eýsem, ynsan saglygyna peýdalylygy bilen hem bellidir. Ol özünde köp mukdarda peýdaly maddalary saklaýar. Hurmanyň peýdaly häsiýetleri:
Antioksidantlar
Hurmanyň esasy iýmitlik gymmaty köp mukdarda antioksidantlaryň bolmagydyr. Olaryň biri A witaminiň başlangyjy bolan beta-karotindir, ol hurmada käşire, burça ýa-da kädä garanyňda köp saklanýar. Agramy takmynan 150 g bolan miwäni iýseňiz, bu maddanyň gündelik zerurlygynyň 20% -ine çenli alyp bilersiňiz. A witamini, esasan, bedenimizdäki öýjükleriň täzelenmegi üçin möhümdir. Beta-karotin, erkin radikallara garşy göreşýär, öýjükleri ýok etmekden goraýar we garramagy haýalladýar.
C witamini
Hurmada C witamini köp bolýar, B witaminleri (80 g hurma B5 witaminine gündelik zerurlygy öz içine alýar) bilen immun ulgamynyň işjeňligini ýokarlandyrýar, bedeniň wirus we bakteriýa ýokançlaryna garşylygyny ýokarlandyrýar. Mundan başga-da, askorbin kislotasy P witamini bilen bilelikde gan damarlaryna peýdaly täsir edýär. Bu, köplenç gan aýlanyşyny gowulandyrýar we aterosklerozyň ajaýyp öňüni alýar. Hurmanyň ýürek-damar kesellerine uçramak howpy abanýanlaryň iýmitine goşulmagynyň maslahat berilmegi tötänden däldir.
Mikroelementler
Hurmanyň mikroelementler düzümi hem dürli-dürli. Onda bedenden artykmaç suwy çykarmaga kömek edýän kaliý bar. Ýokary gan basyşyna ýykgyn edýän adamlar üçin bellemek peýdalydyr. Ýene bir gymmatly mikroelement magnidir. Ol ýürek myşsasynyň işlemegini kadalaşdyrýar, nerw ulgamyna peýdaly täsir edýär we beýleki peýdaly maddalaryň siňdirilmegini gowulandyrýar. Magniý natriý duzlaryny aýyrmaga kömek edýär we şeýlelik bilen böwrek daşlarynyň döremek ähtimallygyny peseldýär.
Hurma köplenç ganazlyk üçin maslahat berilýär. Bu miwede aslynda aňsat siňdirilýän ýeterlik demir bar. Şeýle hem düzüminde galkan şekilli mäziň kadaly işlemegi üçin peýdaly ýod bar. Ýeri gelende aýtsak, bu mikroelement ösümliklerden gelýän önümlerde seýrek duş gelýär.
Hurmada uglewodlar köp — 100 g önüme 18,5 gr, bu mukdaryň 25% glýukoza we fruktoza degişlidir. Şol bir wagtyň özünde, hurmanyň pes glisemiki görkezijisi bar. Munuň sebäbi düzüminde uglewodlar ýaly ýokumly maddalaryň siňdirilmegini haýalladýan taninleriň köpdügine baglydyr.
Süýji keseli bolan adamlar hurma iýenlerinde seresap bolmalydyrlar. Bu ýagdaýda hiç hili gapma-garşylyk ýok, ýöne miwäni aşa köp ulanmaly däl. Günde 50–100 g-den köp bolmadyk mukdarda hurma iýmek maslahat berilýär (bu ortaça ýarym miwedir) we lukman bilen maslahatlaşandan soň. Bedeniň reaksiýasyna gözegçilik etmek gaty möhümdir, glýukometr ulanyp, hurma iýeniňizden soň, glýukozanyň derejesini ölçemek iň gowusydyr. Iň peýdaly maddalar ter hurmalarda bolýar.
Oguljahan MAŞADOWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
