Täji asmana ýetýän ajaýyp agaçlaryň güýji we kuwwaty ýerdäki çuň köklerinden gelýär. Şeýle-de bolsa, ösüş prosesiniň düýp manysyna göz aýlasak, agaçlar topraga garanda ösüş güýjüni has köp howadan alýar.
Agajyň ösýän esasy prosesi fotosintezdir. Ýaşyl ýapraklar gün şöhlesini we atmosferadaky kömürturşy gazyny özüne siňdirýär. Soňra kökleriň toprakdan alýan suwundan peýdalanyp, bu ýönekeý maddalary çylşyrymly organiki birleşmelere öwürýärler. Bu proses agajyň şahalaryny, ýapraklaryny we köklerini ösdürip ýetişdirmek üçin gurluşyk materialy bolup hyzmat edýär.
Howa agajyň kömürturşy gazyndan alýan uglerody massanyň esasy bölegini emele getirmekde ýardam çeşmesi bolýar. Sebäbi agajyň esasy düzüm bölegi bolan sellýulozany uglerod emele getirýär.
Elbetde, toprak agajyň durmuşynda möhüm rol oýnaýar. Kökler diňe bir agajy ýere berkitmek bilen çäklenmän, ony suw we minerallar bilen hem üpjün edýär. Bu maddalar ösmek üçin zerur bolsa-da, agaç massasynyň diňe az bölegini emele getirýär.
Hakykatda, agaçlaryň toprakdan däl-de, howadan ösmegi gapma-garşylykly bolup görünýär. Bu tebigatda bolup geçýän prosesleriň nähili ajaýyp we çylşyrymlydygyny ýatladýar. Şeýle hem, atmosferanyň ýerdäki ýaşaýyş üçin ähmiýetini nygtaýar.
Agaçlaryň howadan gurlandygyna düşünmek, olaryň ekosistemadaky ornuna täzeçe garamaga mümkinçilik berýär. Olar diňe bir peýzaž, gözellik goşman, uglerod aýlawynda, howany arassalamakda we bize kislorod bilen üpjün etmekde möhüm rol oýnaýarlar.
Bahtiýar Jumadurdyýew,
Türkmen oba hojalyk institutynyň Weterinar lukmançylygy fakultetiniň Weterinar lukmançylygy hünäriniň 4-nji ýyl talyby
