Ekologiýa we daşky gurşawy goramakda iň möhüm wezipe, uly şäherlerde howanyň hapalanmagyna gözegçilik etmekdir. Metallurgiýa kärhanalary, himiýa we nebithimiýa pudaklary, agaçlary gaýtadan işlemeklige aýratyn ünsi çekmelidir. Mundan başga-da, ekologiýa we daşky gurşawy goramak boýunça hünärmenler 200-den gowrak zyýanly maddalar bilen howanyň hapalanmagyna sebäp bolýan awtoulag serişdeleriniň ýaramaz täsirleri bilen gyzyklanýar. Uly senagat merkezlerindäki ýagdaý, ýokary awtoulag dykyzlygynyň we zyýanly pudaklaryň bolmagy bilen hasam agyrlaşýar. Ekologiýa we daşky gurşawy goramak boýunça hünärmenleriň pikiriçe, ýaşyl ýerleriň köpelmegi howanyň hapalanmagy sebäpli ýetirilýän zyýany azaltmakda möhüm rol oýnaýar. Bu esasanam şäher howasyndaky himiki birleşmeleriň ýokary konsentrasiýasyna uýgunlaşan ösümlikler üçin has dogrydyr.
Suwuň hapalanmagy
Soňky döwürde suwuň hapalanmagy ekologiýa we daşky gurşawy goramak boýunça iň möhüm meseleleriň biridir. Pese gaçmagy her tarapdan synlanýar: derýalar zaýalanýar we azalýar, suwuň hili peselýär. Suwuň hili sanitariýa zolaklarynda gurluşygy, oba hojalygynda işleýän tehnologiýalaryň zaýalanmagyny, şeýle hem kärhanalar tarapyndan hapa suwlaryň akdyrylmagyny görkezýär. Suwuň hlorlaşmagy bakteriýalaryň hapalanmagyna garşy kömek edýär, ýöne agyr metallara we toksinlere garşy güýçsizdir.
Topraklaryň hapalanmagy we zaýalanmagy
Eroziýa we eroziýa sezewar bolan oba hojalygynyň köpelmegi ekologiýa bilen baglanyşykly başga bir möhüm mesele (daşky gurşawy goramak topragyň ýagdaýy bilen baglanyşykly). Ýurdumyzda bu oba hojalygynyň ähli ýerleriniň ýarysyndan gowragydyr. Bu ýagdaýyň sebäpleri agyr enjamlar bilen ekerançylyk, tebigy ösümlikleriň zaýalanmagy, pestisidler, öri meýdanlary we tokaýlaryň ýok edilmegi.
Daşky gurşawy goramak boýunça çäreler
Zaýalanan topragy arassalamagyň täsirli usuly, howply birleşmeleri zyýansyzlandyrýan ýörite gurçuklary köpeltmekdir. Ýaşyl nahallary ekmek eroziýa garşy göreşmäge kömek edýär. Howanyň hapalanmagyna garşy göreşmegiň möhüm usuly, regeneratiw tormozly awtoulaglara — elektrikli ulaglara ýuwaş-ýuwaşdan geçmekdir. Hapa suwlary arassalamak we önümçilik desgalarynyň galyndysyz tehnologiýalara geçmegi daşky gurşawyň ýagdaýyny gowulaşdyrmaga kömek edýär.
Gülnur Otyzowa
Türkmen oba hojalyk institutynyň 4-nji ýyl ýyl talyby
