«Dron» sözini Türkmen dilinde «Pilotsyz» diyip bileris. Dron sözi iňlis dilinden gelip çykandygy sebäpli, Türkmen dilinde «Pilotsyz uçar» hökmünde terjime edilýär, şonuň üçin bu makalada pilotsyz sözini köp okap bilersiňiz.
Dron näme?
Dwigatelleriniň, hereketlendirijileriniň we datçikleriniň kömegi bilen uzakdan ýa-da özbaşdak dolandyrylyp bilinýän pilotsyz howa ulagy. Dron sözi, pilotsyz uçmagy aňladýar. Birneme hyjuwly kesgitleme bolsa-da, dron ulgamy öz ulgamyna görä uçýan robot diýip atlandyrmak ýalňyş bolmaz.
Ulanyş meýdanyna görä üýtgese-de, her bir dron uçarda GPS, infragyzyl kamera we esasy kamera ýaly käbir esasy enjamlar bar. Pilotsyz uçarlarda durnukly uçmak üçin rotor diýilýän azyndan 4 sany perişan bar, pilotsyz uçarlaryň sanyna görä köpelip biler. Has çylşyrymly ulgamlary bolup bilse-de, umuman dronlar smartfon ýa-da planşet arkaly uzakdan dolandyrylýar.
Häzirki zaman ulgamlaryna meňzeş pilotsyz tehnologiýanyň ilkinji ädimleri 1930-njy ýyllarda edildi diýip pikir edilýär. Elbetde, döwrüň şertlerine seredenimizde, bu dron uçarlaryň harby içalyçylyk we hüjüm üçin ulanylandygy geň däldir. Şeýle-de bolsa, maksat adamlar hemişe baryp bilmeýän ýerlere ýetmek üçin birmeňzeşdir.
Dron uçar onlarça sebitde ulanylyp bilner. Maksady ýönekeý, adam araçäklerini aýyrmak we bir işdäki adam faktoryny azaltmak. Simpleönekeý mysal bermek; Dron tehnologiýasy ösmezden ozal, şäheriň howa görnüşini görmek üçin iň bolmanda dikuçar, pilot, kamera gerekdi. Güýçli batareýa we hereketlendirijili dron uçar bu zerurlyklary diňe kanagatlandyryp biler we ýokary çözgütli şekilleri üpjün edip biler.
Dron uçarlary haýsy ýerlerde ulanyp bolar?
Geliň, şeýle pikir edeliň; Uçup bilýän, şekilleri ýazga alýan, belli bir agram göterip bilýän, islendik ýere diýen ýaly baryp bilýän we doly gözegçilikde saklaýan enjamyňyz bar bolsa näme ederdiňiz? Elbetde, dron tehnologiýa ilkinji gezek dünýäniň köp ýerinde harby maksatlar üçin ulanylýar. Iň köp ulanylýan başga bir ugur wideo pudagydyr. Wideolaryň zerur ýerlerde dronlar bilen düşürilendigini gören bolmagyňyz mümkin.
Amazonyň paketlerini pilotsyz enjamlar bilen daşajakdygy baradaky myş-myşlary eşiden bolsaňyz gerek. Gybat däl, Amazon paketlerimizi dron enjamlardan aljak günlerimiz ýakyn. Öň “Facebook” kompaniýasy bolan “Meta”, dron uçarlary ulanyp, dünýäniň iň kyn nokatlaryna internet birikdirilmegi üçin birnäçe wagt bäri işleýär. Hatda afrikaly taýpalaram çöllük ýerde uçýan dron uçaryň kömegi bilen Instagram-dan peýdalanyp bilerler.
Bularyň hemmesinden başga-da, dron uçar köplenç betbagtçylyklarda, adatdan daşary ýagdaýlarda, telekommunikasiýa, oba hojalygy, brakonerlere gözegçilik, kesellere gözegçilik, ismurnalistika, howpsuzlyk pudagy, gurluşyk meýilnamalaşdyryş, sport meýdançalary, göni ýaýlymlar we başga-da köp zady halas edýär. Pilotsyz uçarlaryň agzap geçen köp ugurlarynda işjeň ulanylýandygy mälimdir.
Dron nähili işleýär?
Ululygyna garamazdan dron uçarlar çydamly, ýöne berk materiallardan ýasalýar. Netijede, bu enjam uçmaly, ýöne beýle aňsat zaýalanmaly däl. Motorlaryň sany enjamyň ululygyna görä üýtgeýär. Bu hereketlendirijiler rotor diýilýän perişanlary sürýärler. Göçürijileriň ikisi sagat ugruna, ikisi sagat tersine aýlanýar.
Enjam aýlanýarka, ýere çykaryş güýji bilen çykýar. Deprekler aýlanýarka zyňmak saklanýar we enjam aşak düşýär. Bu hereketleri enjamyň Wi-Fi ulgamy dolandyryp biler. Muňa derek, enjama integrirlenen programma üpjünçiliginiň kömegi bilen bu prosesi özbaşdak ýerine ýetirip biler.
Pilotsyz ulgamlaryň üýtgemegi bilen GPS ulgamy we infragyzyl kameralar biri-biri bilen aýrylmazlaşdy. Pilotsyz enjamlara emeli intellekt goşulanda, elbetde has gyzykly ulgamlary göreris, ýöne häzirki wagtda öz-özi hereket edýän pilotsyz uçarlar öýde ösen robot vakuumlarymyza meňzeýär. Bu peýdaly ulgam, ýöne geljegiň tehnologiýasy hökmünde bu hakda gürleşmek islesek, has ösen ulgam bolmaly.
Dron tehnologiýanyň geljegi:
Pilotsyz uçarlaryň häzirki wagtda hem köp ýerlerde ulanylýandygyny göz öňünde tutup we olaryň ulanylyşynyň we işleýşiniň geljekde ýokarlanjakdygyna ynam bar. 5G tehnologiýasy bilen, pilotsyz howa ulaglarynyň has uzak aralyklarda üstünlikli durmuşa geçirilmegi we işlemegi üçin zerur bolan has güýçli batareýalaryň kömegi bilen pilotsyz howa ulaglarynyň has uzak aralyklara uçýandygyny görüp bileris.
Emeli intellekt tehnologiýasynyň ösmegi bilen ösýän özbaşdak ulgamyň döremegi bilen, uly missiýalarda ulanylýan pilotsyz uçarlar üçin adam gözegçiliginiň zerurlygy bolmaz. Mysal üçin; Tokaýlary barlamak üçin ulanyp boljak boş toplar bilen enjam açylmasa-da uly ýangynlary ýüze çykaryp, birleşdirip we öňüni alyp biler.
