Ösümlik galyndylaryndan bioplastik.
Dünýä okeanlarynda toplanan plastik hapalar deňiz haýwanlarynyň, ösümlikleriň we hatda adam keselleriniň çeşmesidir (mikroplastik balyk arkaly bedene girip biler). Bioplastik bu meseleleri tegelek ykdysadyýetiň ösmegine goşant goşup çözüp biler — çüýräp, biomassa öwrülýär. Häzirki wagtda bioplastik mekgejöwen, gant şugundyry we galyndy ýaglaryndan ýasalýar, ýöne gaty çydamly däl. Soňky oýlap tapmalaryň biri –sellýulozadan we ligninden (mysal üçin ösümlikleriň gatylaşan diwarlaryny häsiýetlendirýän madda) plastmassa öndürmegiň usulydyr. Iýmit däl ösümlik görnüşlerinden alnan bioplastiki hili adaty plastmassadan pes däl.
Alsgeýmeriň bejergisi.
Birnäçe onýyllyklar mundan ozal alymlar düwnük keselinden başlap, newrodegeneratiw kesellere çenli köp kesel döredýän beloklaryň ýörite toparyny tapdylar. Bulara «içerki bozulan beloklar» (VNB) diýilýär. Bular membranasyz organeller diýilýän öýjükleriň böleklerinde möhüm rol oýnaýar. Alymlar, bu organellleri dolandyrmak üçin tehnologiýany oýlap tapdylar, şonuň üçin olar VNB döredýän keselleri bejermek mümkin.
Akylly dökünler.
Adaty kompost usullary köplenç daşky gurşawa zyýan berýär. Täze ösüş, zerur bolanda topraga maddalary iberýän gözegçilikde saklanýan dökünlerdir. Bular daşky gabygy suwuň mazmuna girmegini haýalladýan kiçi kapsulalardan durýar.
Iýmit zäherlenmeginiň öňüni almak.
Iýmit zäherlenmeleriniň sanyny azaltmak blockchain kömegi bilen mümkindir. Önümleri yzarlamak üçin bu guraly senagatda ulanmagyň innowasion usuly amala aşyrylýar. Satyjylar blokirlemäniň kömegi bilen zaýalanan iýmitleri derrew dolanyşykdan çykaryp bilerler we diňe şol bir çeşmeden alnan maddalary taşlap bilerler. Mundan başga-da, käbir kompaniýalar önümleriň hiline gözegçilik edýän we möhletiniň gutarýan senesini görkezýän datçikler bilen paket öndürip başladylar.
Maglumatlaryň DNK-da saklanylmagy.
Gaty disk ýa-da fleş disk ýitip ýa-da könelip biler, şonuň üçin alymlar adaty maglumat göterijilere alternatiwa tapdylar — bu DNK. DNK-da saklanýan organizm baradaky maglumatlar aňsatlyk bilen okalýar, sintez edilýär we göçürilýär. DNK yzygiderliliginde soňky gazanylan üstünlikler (ýagny, aminokislotany we nukleotid yzygiderliligini kesgitlemek) DNK yzygiderliligi molekulýar kesgitleýiş belgisi hökmünde ulanylanda ştrih kodlamagy ulanmagy öz içine alýar. Şeýlelik bilen, alymlar täze bejergileri oýlap tapmakda we neşe garşylygy bilen göreşde ösüş gazandylar.
Tor energiýa saklaýjy enjamlar.
Elektrik stansiýalary ýakyn on ýylda litiý-ion batareýalarynyň iň köp ulanyjy boljakdygyny çaklaýarlar. Tehnologiýalary yzygiderli kämilleşdirmek, batareýalaryň ýakyn wagtdakydan iki esse köp energiýa saklap biljekdigine sebäp bolar.
Gülnur Otyzowa
Türkmen oba hojalyk institutynyň 4-nji ýyl ýyl talyby
