Wi-Fi tehnologiýasy näme?
Wi-Fi (Wireless Fidelity) tehnologiýasy simsiz aragatnaşyk we internete girmegi üpjün edýän tehnologiýadyr. Wi-Fi kompýuterlere, smartfonlara, planşetlere, telewizorlara we başga-da köp enjamlara simsiz birikmäge mümkinçilik berýär. Aslynda, Wi-Fi radio tolkunlary arkaly maglumatlary geçirmäge mümkinçilik berýän simsiz aragatnaşyk protokolydyr.
Wi-Fi tehnologiýasynyň esasy aýratynlyklary:
- Simsiz birikme: Wi-Fi maglumatlary simsiz geçirmäge mümkinçilik berýär. Bu enjamlara erkin hereket etmäge we birikmäni saklamaga mümkinçilik berýän maglumat kabellerini ýa-da fiziki baglanyşyklary talap etmeýär.
- Radio tolkunlary: Wi-Fi radio tolkunlary arkaly maglumatlary geçirmek arkaly işleýär. Bu radio tolkunlary simsiz giriş nokady (marşrutizator) tarapyndan çykarylýar we Wi-Fi mümkinçilikli enjamlar tarapyndan kabul edilýär.
- Standartlar: Wi-Fi belli bir standartlar toplumy bilen kesgitlenýär. Iň köp ulanylýan Wi-Fi standartlary 802.11a, 802.11b, 802.11g, 802.11n, 802.11ac we 802.11ax. Olaryň hersi dürli tizlikleri, diapazonlary we ýygylyk zolaklaryny hödürleýär.
- Giriş nokady (marşrutizator): Wi-Fi torlarynyň merkezi bölegine giriş nokady ýa-da radiator diýilýär. Bu enjam enjamlaryň arasynda maglumat geçirişini kadalaşdyrýar.
- Şifrlemek: Wi-Fi torlary adatça şifrlenýär, rugsatsyz girmegiň öňüni alýar. Şifrlenmedik Wi-Fi torlary howpsuzlyk töwekgelçiligini döredip biler.
- Aralyk: Wi-Fi torlarynyň diapazony ulanylýan standart we fiziki päsgelçiliklere baglylykda üýtgäp biler. Adatça, simsiz giriş nokatlarynyň ýerleşişi we güýji diapazona täsir edýär.
- Jübi utgaşyklygy: Wi-Fi ykjam enjamlar üçin möhümdir, sebäbi simsiz birikmeler smartfon we planşet ýaly ykjam enjamlara internete girmäge mümkinçilik berýär.
- Öý we işewürlik ulgamlary: Wi-Fi öýde we işewürlik ulgamlarynda giňden ulanylýar. Iş ýerlerinde köp enjamyň bir tora birikdirilmegi üçin köplenç has çylşyrymly sazlamalar ulanylýar.
“Wi-Fi” häzirki zaman aragatnaşyk we internet ulanylyşynyň aýrylmaz bölegi bolup, öýlerden iş ýerlerine, köpçülik ýerlerinden ulaglara çenli dürli baglanyşyk ssenariýalarynda ulanylýar.
WI-FI tehnologiýasynyň taryhy
Wi-Fi tehnologiýasy — 1997-nji ýylda Awstraliýanyň Kanberra şäherindäki CSIRO (Arkalaşygyň Ylmy we Senagat Gözleg Guramasy) radio astronomiýa barlaghanasynda döredildi. Inžener Jon O’Salliwian simsiz maglumat alyş-çalyş protokolyny döretdi.
IEEE 802.11n standarty 2009-njy ýylyň 11-nji sentýabrynda tassyklandy. Ulanylyşy, 802.11n rejesinde beýleki 802.11n enjamlar bilen ulanylsa, 802.11g standartlary (iň ýokary tizligi 54 Mbit / s) enjamlar bilen deňeşdirilende maglumatlary geçirmek tizligini takmynan dört esse ýokarlandyrmaga mümkinçilik berdi; teoretiki taýdan 802.11n 600 Mbit / s çenli maglumat geçiriş tizligini üpjün etmäge ukyply.
2011-nji ýyldan 2013-nji ýyla çenli IEEE 802.11ac standarty işlenip düzüldi, we 2014-nji ýylyň ýanwar aýynda kabul edildi, 802.11ac ulanylanda maglumat geçiriş tizligi birnäçe Gbit / s ýetip biler. Öňdebaryjy enjam öndürijileriniň köpüsi eýýäm bu standarty goldaýan enjamlary yglan etdiler.
2011-nji ýylyň 27-nji iýulynda Elektronika we elektrotehnika inženerler instituty (IEEE), IEEE 802.22 standartynyň resmi wersiýasyny çykardy. Bu ülňüleri goldaýan ulgamlar we enjamlar, iň ýakyn geçirijiden 100 km radiusda 22 Mbit / s tizlikde maglumat almaga mümkinçilik berýär.
2018-nji ýylyň oktýabr aýynda Wi-Fi bileleşigi Wi-Fi üçin täze atlary we nyşanlary hödürledi: 802.11n — “Wi-Fi 4”, 802.11ac — “Wi-Fi 5”, 802.11ax — “Wi-Fi 6”. 2020-nji ýylyň 3-nji ýanwarynda 6 GGs-da işlemäge ukyply enjamlar üçin “Wi-Fi 6E” belligi girizildi.
Wi-Fi tehnologiýasynyň amatly taraplary
- Ykjamlylyk. Adamlar öz enjamlary bilen iş ýerlerinde, kitaphanalarda, seýilgählerde Wi-Fi tehnologiýasy arkaly Internet toruna baglanyp bilerler. Şeýle hem, “akylly” (Smart) enjamlara Wi-Fi modulyny ornaşdyryp, olary dolandyryp bilerler.
- Gurnalmagy aňsat, çykdajysy az. Simli, ýagny kabelli tora görä Wi-Fi toruny gurnamak aňsat. Şeýle-de, kabelli tory gurnamak üçin köp swiçler, kabeller satyn alynmaly bolýar. Wi-Fi toruny gurnamakda bolsa munuň ýaly çykdajylar az.
- Tora ulanyjy goşmak. Wi-Fi toruna ulanyjy birikdirmek üçin programma derejesinde mümkin, adaty torda bolsa goşmaça kabel hem gerek bolýar.
Wi-Fi tehnologiýasynyň amatsyz taraplary
- Soňky wagtlarda açarsözsüz ýa-da açarsözleri aňsat bolan Wi-Fi giriş nokatlaryna girmek mümkinçiligi aňsatlaşdy.
- Adaty Wi-Fi torunyň aragatnaşyk çägi uzak aralykly däl. Muny giňeltmek üçin has köp enjam almaly bolýar.
- Şol bir kanalda işleýän käbir Wi-Fi nokatlary biri-biri bilen çaknyşyp bilerler we bu aragatnaşygyň hiline täsirini ýetirip biler.
Gülnur Otyzowa
Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby
