Dünýäniň iň güýçli kompýuterleri haysylar?
Dünýäniň öňdebaryjy gözleglerinde we dürli pudaklarda ulanylýan dünýäniň iň güýçli kompýuterleri. Gaýtadan işlemäge güýji bolup biler. Bu mazmunda, dünýäniň iň güýçli kompýuterleriniň haýsydygyny we bu kompýuterleriň haýsy ugurlarda ulanylýandygyny has içgin öwrenýäris.
Köp ugurlarda we esasanam ylmy gözleglerde ulanylýan dünýäniň iň güýçli kompýuterleri gaýtadan bahalandyryldy we ýerleşdirildi. Her gün ulanýan bölümlerimizden has köp işleýiş güýji bolan bu kompýuterler ullakan ölçegleri bilen täsir galdyrýar.
Dünýäniň iň güýçli kompýuterleri, esasanam köp faktorlaryň we netijeleriň çylşyrymly simulýasiýalaryny ýerine ýetirmekde hünärmenler, fizikadan saglyk we ýadro gözleglerine çenli köp ugurda köp sanly işjeň maddalar bilen simulýasiýa geçirýärler. Taýýar bolsaňyz, dünýäniň iň güýçli kompýuterlerine we olaryň aýratynlyklaryna içgin seredeliň.
Dünýäniň iň güýçli kompýuterlerinin sanawy:
Fugaku: 442,010.0 TeraFlops
Sammit: 148,600.0 TeraFlops
Sierra: 94,640.0 TeraFlops
“Sunway TaihuLight”: 93,014,6 TeraFlops
Selene: 63.460.0 TeraFlops
Tianhe-2A: 61,444.5 TeraFlops
Juwels Booster Moduly: 44,120.0 TeraFlops
HPC5: 35,450.0 TeraFlops
Dünýäniň iň güýçli kompýuterleri, gündelik ulanýan adaty kompýuterlerimizden tapawutlylykda dürli gymmatlyklar bilen ýerleşdirilýär. TeraFlop diýlip atlandyrylýan bu baha, sekuntda bir trillion ýüzýän nokady aňladýar. Gysgaça aýdylanda, TeraFlop bir sekuntda ýerine ýetirilen 1 trillion amallary suratlandyrýar. Bu ýagdaýda dünýäniň iň güýçli kompýuter Fugaku, bir sekuntda 442,010 trillion amal ýerine ýetirip biler.
HPC5, İtalya:
- Işleýän şereket: Dell, Eni
- Ulanyş meýdany: Senagat energiýasyny gözlemek (Nebit, Tebigy gaz we ş.m.)
- Güýç: 35,450.0 TeraFlops
Dell tarapyndan tehnologiki taýdan ösen we dünýäniň iň uly energiýa kompaniýalarynyň hataryna girýän Eni; Italiýanyň Greenaşyl maglumatlar merkezinde ýerleşýän HPC5, dünýäniň iň güýçli kompýuterleriniň sanawynda 8-nji ýerde durýar. Adatça energiýa çeşmelerini gözlemek üçin Eni tarapyndan ulanylýan HPC5, iň az energiýa sarp edýän superkompýuterleriň biridir.
Bir watt energiýa bilen 20 milliard töweregi amaly ýerine ýetirip bilýän HPC5-de 1820 Dell EMC PowerEdge C4140 serweri bar. Her serwerde 24 ýadroly we 4 x NVIDIA V100 grafiki prosessorly 2 x Intel Gold 6252 prosessor bar. Gysga bir proses bilen, HPC5-de 87,360 prosessor ýadrosynyň bardygyny görüp bileris.
Juwels Booster Module, Almanya:
- Işleýän: Atos
- Ulanylýan ýeri: Saglyk, lukmançylyk, adamyň beýnisi, howa we energiýa gözlegleri.
- Güýji: 44,120.0 TeraFlops
TOP500 tarapyndan yglan edilen dünýäniň iň güýçli kompýuterleriniň sanawynda 7-nji orunda durýan Juwels Booster Module, Fransiýada ýerleşýän meşhur IT kompaniýasy Atos tarapyndan işlenip düzüldi we Europeewropanyň iň uly gözleg merkezleriniň biri bolan Forschungszentrum Jülich tarapyndan ulanylýar. Europeewropanyň iň çalt superkompýuter Juwels, NVIDIA Ampere arhitekturasy bilen NVIDIA A100 Tensor Core grafiki prosessorlaryny ulanan ilkinji superkompýuterleriň biridir.
Serwerleri AMD Eypc Rome prosessorlary bilen işleýän Juwels; Adam beýnisi, howa, täzelenip bilýän energiýa çeşmeleri, saglyk we lukmançylyk ugurlarynda gözleglerde ulanylýar. Juwels-iň iň intensiw ulanylyşy, Covid-19 bejergisinde ulanylýan dermanlaryň simulýasiýa synaglary boldy.
Týanhe-2A, Hytaý:
- Işleýän: Hytaý Milli Goranmak Tehnologiýasy Uniwersiteti (NUDT), Inspur
- Ulanyş meýdany: Simulýasiýa, derňew tehnologiýalary, milli howpsuzlyk programmalary.
- Güýç: 61,444.5 TeraFlops
2013-nji ýylda Hytaýyň Milli Goranmak Tehnologiýa Uniwersiteti we Hytaýda ýerleşýän IT kompaniýasy Inspur tarapyndan işlenip düzülen Tianhe-2A, dünýäniň iň güýçli kompýuterleriniň arasynda öz ornuny saklamagy başarýar. Hytaýyň Guan Guangzhouou şäherindäki Milli hasaplaýyş merkezinde ýerleşýän bu superkompýuteriň 16,000 serweri bar. Her serwerde Milli Goranmak Tehnologiýa Uniwersiteti tarapyndan işlenip düzülen 128 ýadroly Matrix-2000 prosessorlary bar. Esasan milli howpsuzlyk programmalary üçin ulanylýan Tianhe-2A jemi 4,981,760 prosessor ýadrosy bar.
Selene, ABŞ:
- Işleýän: NVIDIA
- Ulanylýan ýeri: Covid-19 gözleg.
- Güýç: 63.460.0 TeraFlops
Koronawirus epidemiýasynyň agyrlygynyň ýokarlanmagy bilen NVIDIA mümkin bolmadyk bir işi ýerine ýetirdi. Epidemiýa sebäpli birneme kiçi topar bilen işleýän NVIDIA ajaýyp üç ýarym hepdäniň içinde dünýäde iň güýçli 5-nji kompýuter gurmagy başardy. NVIDIA-nyň Silikon jülgesindäki ştab-kwartirasynda ýerleşýän Selene häzirki wagtda koronawirus gözleginde işjeň ulanylýar.
NVIDIA-nyň DGX A100 grafiki prosessory bilen işleýän Selene emeli intellekt ulgamy, DGX SuperPod diýlip atlandyrylýan her serwer çekmesinde 8 DGX A100 grafiki prosessor we 2 AMD 64 ýadroly prosessor bar.
“Sunway TaihuLight”, Hytaý:
- Işleýän: Parallel kompýuter in Engineeringenerçiligi we tehnologiýasynyň milli gözleg merkezi
- Ulanylýan ýeri: Howa gözlegleri, howa maglumaty, senagat dizaýny, sosiologiki gözlegler we farmasewtiki gözlegler.
- Güýji: 93,014,6 TeraFlops
Hytaýda öndürilen başga bir superkompýuter “Tianhe-2A” -dan has öňde barýan “Sunway TaihuLight”, Hytaýda taslanan we öndürilenligi bilen tapawutlanýar. 2016-njy we 2018-nji ýyllar aralygynda dünýäde iň güýçli kompýuter hökmünde tagtda oturan “Sunway”, 260 ýadroly “Sunway SAW26010” köp ýadroly prosessoryň 40,96 bölegi bilen işleýär. Jemi seretseň, “Sunway” -yň prosessor ýadrolarynyň sany 10,649,600.
Sierra, ABŞ:
- Işleýän: Halkara gurluşyk enjamlary (IBM)
- Ulanylýan ýeri: learadro ýaraglarynyň simulýasiýalary, ýadro gözlegleri.
- Kuwwaty: 94,640.0 TeraFlops
ABŞ-da we dünýäniň iň uly maglumat tehnologiýa kompaniýalarynyň biri bolan IBM, ABŞ-nyň ýadro ýaraglaryny öndürmek we synagdan geçirmek üçin dünýäde iň güýçli 3-nji superkompýuter gurdy. IBM-iň öz dizaýny we IBM önüm prosessorlary bilen işleýän Sierra, bu boşlugy prosessor tizligi bilen ýapmagy we sanawdaky bäsdeşlerinden has az serwer we prosessor bar bolsa-da, bäsdeşlerinden öňe geçmegi başarýar.
“IBM POWER9” prosessor bilen işleýän her serwerde 44 ýadro bar, jemi 190,080 ýadro. Sierra-nyň şeýle güýçli bolmagynyň sebäbi, her POWER9 prosessorynyň 3,1 GGs ýygylygynda işlemegidir. GPU tarapynda Sierrada NVIDIA Tesla V100 grafiki prosessorlary ulanylýar.
Summit, ABŞ:
- Işleýän: Halkara gurluşyk enjamlary (IBM)
- Ulanylýan ýeri: Sosiologiki we ylmy gözlegler.
- Güýji: 148,600.0 TeraFlops
Şol şertnama boýunça IBM tarapyndan öndürilen başga bir superkompýuter Summit, Tennessi ştatynyň Oak Ridge milli barlaghanasynda ýerleşýär. ABŞ-nyň Energetika ministrligi tarapyndan dolandyrylýan bu merkez, Sammit bilen jemgyýetçilik esasly ylmy we tehnologiki gözlegleri geçirýär.
Sammitiň wezipeleri ýer titremeleriň, aşa howa şertleriniň simulýasiýalaryny döretmegi öz içine alýar; emeli intellekt, fizika we adam saglygy gözlegleri. “Sierra” -dan has güýçli “Summit” -iň 4,608 serweri bar. Sammit her serwerde; Onda 2 sany IBM POWER9 prosessor we 6 sany NIVIDIA Tesla V100 grafiki prosessor bar.
Fugaku, Yaponiýa:
- Işleýän: Fujitsu, RIKEN
- Ulanylýan ýeri: Saglyk we fizika gözlegleri, tebigy betbagtçylyk simulýasiýalary.
- Güýç: 442,010.0 TeraFlops
2019-njy ýylda Fuji dagyndan ady bilen ýüze çykan we 2021-nji ýylda doly ulanylmagyna meýilleşdirilýän Fugaku dünýädäki iň güýçli kompýuterdir. 158,976 dürli müşderi kompýuterinden düzülen Fugaku-nyň her bir müşderi kompýuterinde 2,2 GGs-da 52 ýadroly Fujitsu A64FX prosessorlary bar. Jemi 8 266 752 ýadro bilen haýwan Fugaku iň ýakyn bäsdeşi Sammitden hem geçmegi başarýar.
Fugaku-nyň ulanylyş ýerlerine seredenimizde, saglyk we tebigat kanunlary ilkinji nobatda gelýär. Aslynda, Fugaku, doly işlemese-de, 2020-nji ýylda koronawirus epidemiýasy üçin ýörite taýýarlanan maskalary öwrenmekde ulanyldy. Fugaku-nyň ýene bir möhüm wezipesi, tebigy betbagtçylyklaryň, esasanam Japanaponiýada bolup geçýän weýrançylykly ýer titremeleriniň simulýasiýalaryny döretmek bolar.